Brezilya ve Amerika'lı araştırmacıların ortaklığı ile yürütülen araştırmada University of Notre Dame'da Yard. Doç ve aynı zamanda JINA-CEE* üyesi Vinicius Placco yer alıyor ve araştırma ekibi University of São Paulo'dan Jorge Meléndez tarafından yönetiliyor. Araştırmacılar keşifleri sırasında European Southern Observatory'ye ait Şili'deki iki teleskobu kullandılar ve 2MASS J18082002-5104378 adı verilen yıldızı keşfettiler. Araştırmacılar aşağıda detayı ile açıklanan 'ultra metal-fakiri' yıldızların bugüne kadarkilerin arasında en parlağını keşfettiklerini belirtiyor.

Keşfedilen yıldız Samanyolu'nun oluşum zamanından kalma bir nadir kalıntı niteliği taşıyor. Bu özelliği ile yıldız, gökbilimcilere evrenimizde ve gökadamızda yaşama gözlerini açan yıldızların kökenini incelemek için çok kıymetli fırsatlar sunuyor.

Yıldız ilk kez 2014 yılında ESO'ya (Avrupa Uzay Ajansı) ait New Technology Telescope'la tespit edilmişti. Keşfi takip eden yine ESO'ya ait Very Large Telescope ile yapılan gözlemler; güneş gibi genç yıldızların aksine bu yıldızın alışılmadık biçimde az miktarda metal ( gökbilimcilerin hidrojen ve helyumdan daha ağır elementleri anlatmak için kullandığı terim) barındırdığını ortaya çıkardı. Yıldızda bu elementler o kadar az miktarda bulunuyor ki kendisi ultra metal-fakiri yıldız olarak anılıyor.



Evrenin ilk safhalarında yaygın biçimde neredeyse her yerde oluşuyor olmaları muhtemel olsa da, hidrojen ve helyum'dan büyük elementleri (metalleri) çok az miktarda içeren yıldızlar hem Samanyolu için hem de yakınımızdaki gökadalar için nadir görülen örnekler niteliği taşıyorlar.

Metaller, yıldızların içerisindeki nükleer füzyon tepkimeleri ile oluşarak yıldızlar arası  uzay boşluğa da bu yıldızlardan biri yaşlanıp patlayınca yayılmış olan elementlerdir. Daha sonra gelen alt-jenerasyon yıldızların oluştuğu ortam bol metal içermelerini sağlayacak metal açısından doğal olarak zengin ortamlar oluyordu. Metal fakiri yıldızlar ise bu açıdan metalleri az miktarda barındıran Büyük Patlama'dan kısa bir zaman sonraki evrende oluştu ve dolayısıyla olası metal yükleri de çok azdı.

2MASS J18082002-5104378 gibi yıldızların keşfi, metal-fakiri yıldızların oluşumuna dair gizemlerin çözülmesini ve evrenin de ilk evrelerinde nasıl bir madde kompozisyonuna sahip olduğunun anlaşılmasını kolaylaştıracaktır.

JINA-CEE* - Açılımı Joint Institute for Nuclear Astrophysics -- Center for the Evolution of the Elements olan Birleşik Nükleer Araştırma Enstitüsü ile Elementlerin evrimi üzerine çalışan merkezin ortaklığını gösteren kısaltma.

---

Kaynak : Jorge Meléndez, Vinicius M. Placco, Marcelo Tucci-Maia, Iván Ramírez, Ting S. Li, Gabriel Perez. 2MASS J18082002−5104378: The brightest (V= 11.9) ultra metal-poor star. Astronomy & Astrophysics, 2016; 585: L5 DOI: 10.1051/0004-6361/201527456

---