Post Author Avatar
Yusuf Cem Durakcan
Boğaziçi Üniversitesi - Çevirmen/Yazar
Küçük çocuklar karşılarına çıkmış yeni problemleri çözmek için, yetişkinlerin yardımı olmadan, spontane alet kullanma becerileri geliştirebilirler. Bu davranış, insan olmayan bir canlıda, büyük apede de gözlemleniyor. University of Birmingham’dan araştırmacıların yayımladıkları çalışmanın bulguları, insanlardaki basit alet kullanma yeteneğinin gelişmesi için sosyal öğrenmenin gerekli olduğu görüşüyle çelişiyor.

Lev Vygotsky psikoloji alanındaki en etkili isimlerden birisi. Vygotsky’e göre, yalnızca insanlar nasıl alet kullanacaklarını aileden ya da başkalarından öğrenebilirler. Ayrıca, çocukların kendiliğinden elet kullanma becerileri hemen hemen sıfırdır. Fakat büyük ape görevlerinde çocukların alet kullanma yeteneklerini keşfeden ve Proceedings of the Royal Society B’de yayımlanan bu çalışma Vygotsky’nin öne sürdüklerinin aksini iddia ediyor.

Araştırmayı yürüten bilim insanları, yabani şempanzeler ve orangutanlarda alet kullanma davranışlarının gözlemlendiği görevleri 2,5-3 yaş aralığındaki 50 çocuğa uyguladılar.

Araştırma, bu alet davranışlarının altında yatan bilişsel yeteneklerin insanlar ve yaşayan en yakın akrabaları tarafından paylaşıldığını öne sürüyor.

Araştırmacıların bulgularına göre; çocuklar, kendilerine uygulanan 12 görevden 11’inde doğru alet davranışını kendiliğinden geliştirmeyi başardılar. Ayrıca yabani büyük apelerde sıkılıkla ortaya çıkan bu davranışlar çocuklarda daha sıklıkla gözlemleniyor. Bu durum, insanlarla büyük apelerin fiziksel biliş yeteneklerinin örtüştüğüne işaret ediyor.

Birmingham's School of Psychology’den Eva Reindl’in belirttiğine göre; araştırmacıların büyük apelerin davranışlarını gözlemlemekte kullandıkları görevleri çocuklara uygulamasının üç tane sebebi var. Birincisi, bu görevler çocuklara oldukça yabancı ve çocuklar bu görevleri çözümlemek için sosyal olarak öğrendiklerini kullanamıyorlar. Dolayısıyla yeni bir davranış geliştirmek zorunlar. İkincisi, büyük apeler ve insanlar ekolojik olarak ilişkililer. Üçüncüsü de, bu görevler sayesinde bilişsel yetenekler açısından türler arası karşılaştırma yapılabiliyor.

12 görevden birisinde, çocukların küçük bir kutudan topu almak için bir çubuğu kaldıraç olarak kullanmaları gerekiyordu. Aynı şekilde, büyük apeler de sert kabuklu şeylerin içini açmak için çubuk benzeri şeyler kullanırlar. Çocuklara verilen bu görevi çözmenin tek yolu alet kullanmaktı, fakat çocuklara bu görevi çözmenin bir tek alet kullanarak mümkün olduğundan bahsedilmedi.

Aynı üniversiteden Dr Claudio Tennie’e göre; buradaki fikir, çocukların işlenmemiş bir gerecin görevi çözmek için gerekli olduğunu çözümlemeleriydi. Araştırmacılar, çocuklara görevin amacını söylediler. Yani, görevin kutu içindeki topun dışarı çıkarılması olduğunu anlattılar. Fakat bunu bir alet kullanarak yapmaları gerektiğini söylemediler. Araştırmacılar daha sonra, çocukların kendiliğinden doğru alet kullanma becerisini geliştirip geliştiremeyeceklerini gözlemlediler.

Reindl:

‘’İnsanların alet kullanımlarının daha karmaşık formları için gerçekten de sosyal öğrenmeye ihtiyaçları var. Fakat basit alet davranışları için buna gerek olmadığını belirledik. Büyük ape görevleri kullanarak, insan alet kültürünün köklerinin insanlar, büyük apeler ve potansiyel olarak apeler ve insanların son ortak ataları tarafından paylaşıldığını gösterebildik.’’

Araştırmacılar, tamamen yeni görevleri çocuklara ve büyük apelere uygulayarak bulgularını geliştirmeyi planlıyorlar.

(Bkz. Bebekler, Yabani Ape Araçlarını Kullanmayı İçgüdüsel Olarak Biliyorlar)




İlgili Makale: E. Reindl, S. R. Beck, I. A. Apperly, C. Tennie. Young children spontaneously invent wild great apes’ tool-use behaviours.Proceedings of the Royal Society B: Biological Sciences, 2016; 283 (1825): 20152402 DOI: 10.1098/rspb.2015.2402

Kaynak: University of Birmingham




Bu içerik BilimFili.com yazarı tarafından oluşturulmuştur. BilimFili.com`un belirtmiş olduğu “Kullanım İzinleri”ne bağlı kalmak kaydıyla kullanabilirsiniz.
Kaynak ve İleri Okuma
Etiket

Projelerimizde bize destek olmak ister misiniz?

Dilediğiniz miktarda aylık veya tek seferlik bağış yapabilirsiniz.

Destek Ol

Yorum Yap (0)

Bunlar da İlginizi Çekebilir