‘Modern’ toplum yapısının temeli kan üzerine kurulu olabilir mi?

Geleneksel Avustronezya kültürleri üzerinde yapılan bir araştırmanın önermesi bu şekilde. Araştırmanın bulgularına göre; insan kurban etme ritüelleri, kalıtsal sınıf sistemlerinin doğmasının anahtarı olabilir: toplumun güçlü üyeleri bu ritüelleri kontrollü bir şekilde yürüterek, alt sınıfları korkutup baskı altına alıyor olabilir.

Yapılan bu araştırma kapsamında University of Auckland’dan bilim insanları Joseph Watts, Russell Gray ve araştırma grubu; 93 geleneksel Avustronezya kültüründe öldürme ritüellerinin detaylarına ulaşmak için etnografik verileri incelediler.

Doğuştan Gelen Sosyal Statü

Watts ve Gray, insan kurban etme ritüellerin bu kültürlerdeki ortaya çıkış ve gelişim sürecini detaylı bir şekilde incelediler. Araştırmacılar ayrıca bu kültürleri eşitlikçi, istekli hiyerarşik yapılı (toplum içerisindeki bireyler sosyal statülerinin değişmesini umuyorlar) ve kalıtsal sınıf sistemli (sosyal statünün doğuştan geldiği yapı) olarak ayırdılar.

Araştırmacılar 2009 yılında bir araya getirdikleri ve sözel kanıtları temel alan bu verileri kültürlerin evrimlerini temsil eden bir ağacın içerisine yerleştirdiler. Bu şema sayesinde bilim insanları, Avustronezya kültürlerinin hangi sıklıkla insan kurban etme ritüelleri geliştirdikleri üzerine tahminde bulunma ve bu ritüellerin benimsenmesinin sosyal yapının değişmesi üzerinde bir etkisi olup olmadığını keşfetme fırsatı sundu.

Araştırmacıların bulgularına göre; insan kurban etme ritüellerinin benimsenme oranı istekli hiyerarşik yapılı toplumlarda artış gösteriyor ve bu durum toplum yapısını kalıtsal sınıf sistemine doğru kaydırıyor. Fakat insan kurban etme ritüellerinin benimsenme oranı hiyerarşik toplumlar küçük eşitlikçi toplumlara bölündüğünde azalıyor. Watts’a göre; insan kurban etme ritüelleri elit sınıfın kullandığı ve düşük sosyal sınıflar üzerindeki güçlerini göstermelerine yarayan bir yöntem olabilir-bu toplumlarda kurban edilen bireyler genellikle düşük sosyal sınıflardan geliyorlar.

Kurban Etmenin Arkasındaki Güçler

Watts’a göre; antik Aztek kültüründeki elit sınıf, insan kurban etme ritüellerini toplum üzerinde korku salmak ve güçlerini sergilemek için ortaya çıkardı. İnsan kurban etme ritüelleri gibi halka korku salma taktikleri de, toplum içerisindeki çok katmanlı sınıfların belirmesine neden oldu. Yani, belki de şuanda içerisinde yaşadığımız ve birçok sınıfı barındıran toplum yapısı insan kurban etme ritüellerinin bir sonucu olabilir.

Yapılan bu araştırmayı değerlendiren, araştırmaya dahil olmamış bilim insanları, çalışmayı oldukça değerli buluyorlar. Fakat şuanda içerisinde yaşadığımız ve birçok sınıftan oluşan toplum yapısının insan kurban etme ritüellerinin bir sonucu olduğu çıkarımına katılmayan bilim insanları da mevcut. Sonuç bölümünü eleştiren bilim insanlarına göre; sözel kanıtların üzerine inşa edilmiş ‘’evrim ağacı’’ konteksti içerisinde insan kurban etme ritüellerini ve sosyal yapıyı değerlendirmek, bütün bu kültürel davranışların nesiller boyu aynı şekilde geçtiği anlamına gelir.

**İnsan kurban etme ritüellerini, bir insanın canını dini sebeplerden dolayı almak olarak tanımlayabiliriz.

---

Makale Referansı: Nature, 10.1038/nature17159

---