HD 164595 adlı, Güneş'ten birkaç milyar yıl daha yaşlı olan bir yıldız sisteminin, RATAN-600 radyo teleskobu tarafından geçtiğimiz günlerde tespit edilen sinyalin kaynağı olduğunu öğrendik. Bu sistemin merkezinde de Güneş'e benzer büyüklük ve parlaklıkta bir yıldız bulunuyor. Sistemde Neptün büyüklüğünde tek bir gezegenin bulunduğu ve dar bir yörüngede yıldızının etrafında dolanmakta olduğu biliniyor. Bunlara karşın, sistemde bulunuyor olması muhtemel gezegenlerin gerçekten var olup olmadığını eğer varlarsa nasıl gezegenler olduklarını bilmiyoruz.

Bahsi geçen sinyal ise birçok Rus astronom tarafından ve International Academy of Astronautics Permanent SETI Komitesi kürsü başkanı Claudio Maccone tarafından tartışıldı ve sunuldu.

Sinyalin yüksek olasılıkla HD 164595 yıldız sistemi kaynaklı olduğu bilinmekle birlikte teknik olarak "çok ileri bir topluluk" tarafından mı iletildiği üstü kapalı biçimde tartışılıyor ve akla gelen tek ihtimal olarak bilinmezliğini koruyor. Araştırmacılar ise bunun cevabının ise tamamen teknik bir açıdan değerlendirilebileceği ve teknik bir mesele olduğu üzerinde duruyor.

SETI resmi sitesinde açıklamasını yayımlayan araştırmada görevli astronomlardan Seth Shostak; ilk olarak cevaplanması gereken sorunun 'sinyalin gerçekten de bu sistemden gelip gelmediği' olduğunu belirtiyor. Tespiti gerçekleştiren RATAN-600 radyo teleskobu ise yerde 577 metrelik çapı ile ilginç bir dizayna sahip. Rapor edilen sinyalin dalga boyu 2.7 santimetre (bir radyo dalgası olduğu buradan da anlaşılıyor) ve frekansı 11 GHz (11 cigahertz). Dalganın geliş açısı ise teleskobun tespit duyarlılığı içinde bulunuyor ve yapılan incelemeler dalganın yüksek oranda kuzey-güney yönlü uzandığına işaret ediyor.



Teleskobun görüş açısı ile tutarlılık gösteren bu hesap araştırmacılara göre kesin bir sonuç üretmiyor ancak kaynağın HD 164695 sistemi olması şu an için en iyi senaryo olarak karşımıza çıkıyor.

Shostak'a göre ikinci soru ise sinyalin kendi karakteristiği ile ilgili. Gözlemler alıcı bant genişliği SETI için kullanılan geleneksel bant genişliğinin bir milyar katı olan bir alıcı ile gerçekleştirildi. Bu da frekans bakımından televizyon sinyalinden bile 200 kat daha geniş olduğu anlamına geliyor. Sinyal gücü zayıf olduğu için de araştırmacılar sinyal kaynağının HD 164595 olma olasılığının arttığını düşünüyor. Bununla beraber Rusya'daki alıcının bu genişliği sinyalin seyrelmesine veya öyle algılanmasına sebep olmuş da olabilir.

Shostak, bu durum üzerinden algılanan sinyal gücü üzerinden HD 164595 sistemi içi veya yakınlarındaki bir yerden Dünya'ya bir sinyalin ulaşması için nasıl bir gücün gerektiğini hesaplamaya çalışıyor. Kendisine göre iki ilginç koşul ortaya çıkıyor:

(1) Gerçekten tahmin edildiği gibi "akıllı varlıklar" varsa bu dalgayı her yöne göndermiş olabilirler. Bu durumda gerekecek güç Dünya'ya Güneş'ten gelen tüm ışığın enerjisinin tam 100 katına eşit olacaktır. Bu miktar bizim sahip olduğumuz tüm güç kaynaklarının üreteceği enerjiden daha fazla.

(2) Direkt olarak bizi hedefleyerek göndermiş olabilirler. Bu koşulda enerji ihtiyacı azalacaktır ancak yine de bir trilyon watt veya daha fazla güç gerekecektir. Bu da tüm insanlığın toplam güç tüketimi ile karşılaştırılabilir bir miktar.

Bizden haberleri olup olmadığını bilmediğimiz için ikinci senaryo daha uzak bir ihtimal gibi görünse de iki ihtimal de bu dünyada sahip olduğumuz imkan ve yetenekleri ciddi miktarda aşıyor. Bununla birlikte, sistemin bize olan uzaklığı da buradan şimdiye kadar oraya hiçbir televizyon veya radyo sinyalinin ulaşmamış olduğunu kesin bir biçimde bilmemizi sağlıyor.

Keşfin önemi göz önüne alındığında bilim kurgu hikayesi gibi dursa da tüm ihtimallerin gözden geçirilmesi gerektiği gerçeği ortaya çıkıyor. Araştırmacılar da tam da bunu yapacaklar.

Bu durumların ardından 28 Ağustos akşamından başlayarak  Allen Telescope Array (ATA) HD 164595 yönüne doğru çevrildi. Gözlemlediği geniş alana karşın ATA'da henüz bir dalga ile karşılaşmadı.

Ne var ki tüm frekans aralıkları kapsamlı olarak incelenmedi ve sinyal incelenmemiş frekanslardan birinde olabilir. Bir tespit gerçekleştiği anda ise SETI ve radyo astronomi toplulukları daha ileri devam gözlemleri ve araştırmaları gerçekleştirmek durumunda kalacak.

Önemli noktalardan birisi de 39 denemeden yalnızca birinde o da Mayıs 2015'te olmak üzere sinyalin yalnızca bir kez tespit edilmiş olması. Böyle bir durumda yapılacak ilk şeylerden birisi olarak diğer araştırma topluluklarının uyarılması ve tespitin doğrulanmasını beklemektir. Ancak bu keşifte bu durum gerçekleşmedi hatta SETI topluluğu dahi uyarılmadı.

Shostak'a göre sözümona 'gönderilmiş' dalga için başka muhtemel açıklamalar da mevcut ve şu an yalnızca ihtimallerin sorularını sorabiliyoruz.

Bu açıklama ve sunumların ardından 30 Ağustos ve 31 Ağustos günleri SETI resmi web sayfasından yapılan güncelleme duyuruları ile konu ile ilgili yayımlar devam etti. Aşağıda 30 ve 31 Ağustos eklenti içeriklerini sizlerle paylaşıyoruz.

30 Ağustos 2016

HD 164595'den gelen radyo salınımları ikinci gününde incelenmeye devam edildi. Rus astronomların gözlemlerini gerçekleştirdikleri tüm frekansların üzerinden geçildi ve 0.1 Janskys gücünden (ve 100 MHz bant genişliğinde) daha güçlü bir sinyal tespit edilmedi. Orijinal gözlem ise 0.75 Janskys şiddete sahipti. HD 164595 sisteminde yaşayan "çok akıllı varlıklar"ın göndermiş olduğu bir sinyali keşfettiğimizi düşünmek ne kadar heyecan verici olsa da bu varsayım sinyali doğrulayamadıkça esassız bir iddiadan daha ileri gidemiyor.

31 Ağustos 2016

Rus haber ajanslarından TASS'a atıfta bulunarak, RATAN-600 radyo teleskobunun bulduğu dalganın bu dünyadan bir dalganın araya girmesi sonucu olduğunu belirten bir makale yayımlandı. İfadenin sahibi, Rus Bilimler Akademisi, Uygulamalı Astronomi Enstitüsü direktörü Alexander Ipatov;  TASS'a Sovyet döneminde özel bir astrofizik gözlemevinde sinyalleri tespit etmeye çalışan genç bilim insanlarından biri olduğunu ve sıra dışı bir sinyali o zaman da keşfetmiş olduklarını belirtti. O dönemde yaptıkları ekstra incelemelerle de Sovyet ordusuna ait bir uydudan kaynaklı ve hiçbir gök cismine ait olarak kataloglanmamış bir sinyal olduğunu anladıklarını öne sürdü.

Ne var ki astronomlar Allen Telescope Ağını kullanarak bir dalga keşfedemedi. Elbette bu durum bile, dünya veya insan üretimi bir ordu uydusu kaynaklı bir dalganın tespit edilmiş olması ihtimali ile tutarlılık gösteriyor ancak 2015 Mayıs'ında tespit edilmiş olması hasebi ile Sovyetler'den çok sonraya ait bir sinyal olduğunu söylemek de hiç zor değil.

Tüm ihtimaller değerlendirilmekle birlikte 31 Ağustos günü içinde Rus Bilimler Akademisi, Special Astrophysical Observatory'nin yaptığı açıklama şu cümle ile son buluyor: "Güvenle denilebilir ki; dalgayı çözümleyecek bir sinyal henüz keşfedilememiştir."

---

Kaynak : Seth Shostak, SETI Institute Resmi Websitesi, A SETI Signal?, www.seti.org/seti-institute/a-seti-signal

---