Bir konu hakkında çok şey bildiğimizi düşünüyorsak içgüdülerimize ve mantığımıza güveniriz değil mi? Psychological Science'da yayımlanan bir araştırma ise aksini söylüyor. Alanında uzman kişilerin; -bilgide- aşırı ısrar olarak bilinen bir fenomene kurban gitmeleri daha olasıdır.

İnsanlar birçok nedenden dolayı aşırı ısrar edebilirler. Bunlardan bir tanesi de; başkalarının fikirlerini değiştirmeye çalışmaktır. Örneğin; kişinin bir konuya dair bilgisi sorgulandığında, daha zeki görünmeye çalışır. Bazı durumlarda ise; aşırı ısrarcılık kasti olmaktan ziyade, bilginin dürüstçe abartılmasıdır.

Psychological Science'da yayımlanan bir çalışmada, Cornell University'den bir araştırma ekibi insanların -bilgilerine dair- aşırı ısrarcı olma eğilimilerini test eden çeşitli senaryoların bulunduğu bir dizi deney tasarladılar. İlk iki deneyde, katılımcılar; kendilerini çeşitli konular hakkında ne kadar yetkin gördüklerini ve ardından da üç tanesi sahte olan 15 terimi ne kadar bildiklerini oyladılar. Bu iki deneyin ardından, kendisini belirli bir konuda daha yetkin olarak tanımlayan katılımcıların, bu alandaki sahte terimler hakkında da "bilgilerini" paylaşmaya meyilli oldukları görüldü. Üçüncü bir deneyde ise, ek katılımcılar aynı testlere tabi tutuldular, ancak bu kez katılımcıların yarısı bazı terimlerin sahte olabileceği konusunda uyarıldı. Yapılan bu uyarı, genel düzeyde ısrarcı olmayı azalttı, fakat kendini yetkin görme ve ısrarcı olma arasındaki pozitif etkileşimde herhangi bir değişim yaratmadı.

Son deneyde ise, araştırma ekibi, katılımcıların kendini yetkin görme durumlarını; katılımcılardan bir gruba oldukça zor bir coğrafya testi, diğer bir gruba da basit bir test vererek ve son gruba da test vermeyerek manipüle ettiler. Kolay teste tabi tutulan katılımcıların diğer iki gruptaki katılımcılara kıyasla coğrafya konusunda kendilerini daha yetkin olarak oyladıları ve sonuç itibariyle de bu kişilerin devam eden testlerde sahte terimleri de bildikleri konusunda ısrarcı olmaya daha yatkın oldukları görüldü.

Sonuçlar açık olarak gösteriyor ki eğer bir şey hakkında çok şey bildiğinizi düşünüyorsanız ve tanıdık gelen kelime ve kavramlara dair tuzağa düşmek istemiyorsanız, kendinizi ikinci bir kontrolden geçirmelisiniz. Ayrıca, araştırmacılar, aslında olandan daha fazla bildiğini düşünen insanların eğitim almaya daha az yatkın olabilecekleri ya da tamamen anlamadıkları bir konuda tavsiyede bulunmaya daha fazla yatkın olabilecekleri sonucuna ulaştılar. Sonuç olarak bir dahaki sefere kendini uzman olarak tanımlayan kişilerden tavsiyeler alırken, bu tavsiyeleri şüpheyle karşılayarak almanızı öneririz.