Post Author Avatar
Baran Bozdağ
Boğaziçi Üniversitesi - Yazar / Editör
University of Kansas araştırmacıları tarafından Homo habilis türüne ait bir fosil dişindeki çizik izleri incelendi ve sağlaklığa dair 1.8 milyon yıllık, bilinen en eski fosil kaydına ulaşıldı.

Aynı üniversiteden emekli antropoloji profesörü ve araştırmanın baş yazarı David Frayer'a göre, bu örnek bize beyindeki lateralizasyon (beynin iki yanının vücudun iki yarısını ayrı ayrı kontrol etmesi koşulu anlatılıyor) hakkında daha ileri bilgiler sağlayabilir. Homo habilis türünün ise apelerden çok modern insanlara benzediği ve beyninde hali hazırda bir lateralizasyonun olduğu biliniyordu. Bu keşif ile lateralizasyonun el tercihine kadar gelişmiş olduğu anlaşılıyor.

Journal of Human Evolution'da yayımlanan araştırmada, üst çene kemiği fosilindeki ön dişlerin dudağa bakan tarafındaki (OH-65 olarak adlandırılmış olan fosil) çizikler ve küçük kesik izleri incelenerek bahsi geçen keşif gerçekleştirildi. Yine model fosil, Tanzanya'daki Olduvai Gorge adındaki akıntı kanalında keşfedilmişti.

Diş üzerindeki derin çizik ağının özellikle üst ön dişlerin ön yüzünde ve büyük çoğunluğunun da sol at köşesinden sağa doğru hizalanmış olarak bulunuyor olması araştırmacılar için önemli bir ipucu niteliği taşıyordu. İzleri analiz eden çalışma ekibi OH-65'in yiyecekleri kesmek veya bölmek için kullandığı aleti sağ eli ile tutup, yiyeceği dişleri ile sıkıştırarak ve sol eli ile de çekiştirerek kesmeye çalışmasından kaynaklandığını öne sürdü. İlk duyulduğunda alakasız bir senaryo gibi gelse de, gözle görülebilir olan diş izleri mikroskop ile de daha detaylı (derinlik, yön, açı ve nicelik olarak) analiz edildiğinde bu ihtimalin gerçeği en çok yansıtan koşul olduğu ortaya çıkarıldı.

saglak-olmanin-evrimine-dair-en-eski-fosil-kaydi-bilimfiliocm

Deneysel olarak bu senaryonun gerçekliği de teste tabi tutuldu ve dişin yüzeyinde benzer kalıcı izlerin, diş ve bir el arasında çekilen besini kesmek için kullanılan taş aletlerin belirli aralıklarla dişe çarpması sebebiyle oluşabileceği gösterildi.

Çalışma ekibinin izlerin yönü ve açısal dizilişini çıkarması yoluyla, tıpkı bir cinayetin çözülmesi gibi parçalar bir araya getirilerek OH-65 kodlu Homo habilis'in sağlak olduğu belirlenmiş oldu. Henüz bu yöndeki ilk bulgu olsa da, mevcut keşif ile Neandertaller ve öncesinde baskın el kullanımına dair ilk potansiyel kanıt olarak ciddi bir adım atılmış oldu. Bu keşiften yola çıkarak, başka erken dönem Homo fosillerinde de benzer izlerin arayışını yapmanın anlamlı olacağı düşünülüyor.

Baskın el kullanımı veya el tercihi ile dil kullanımı farklı genetik sistemler tarafından kontrol edilmektedir ancak ikisinin de beynin özellikle sol tarafında fonksiyonel olarak kontrol ediliyor olması dolayısıyla aralarında zayıf da olsa bir ilişki bulunmaktadır. İleri çalışmalar ve bu  yönde bulunacak yeni delillerle, şu an öngörülmekte olan sağlaklık, dil kapasitesi ve beyin kabuğu reorganizasyonunun cinsimizin kökeninde önemli bir yer tutmakta olduğu hipotezi daha da netleşecektir.

Hem beyin ve korteks reorganizasyonunun hem de baskın el kullanımının insansı canlılar soyağacında bilinenden daha eskiye dayanıyor olması, bugün yüzde 90'lara varan baskın sağ el kullanımının da evrimine dair önemli fikirler veriyor. Bugüne kadar dişlerdeki çiziklerin doğrultusu ve derinliğine hiç bakılmamış olsa da bugünden sonra buradan yola çıkılarak gerçekleştirilecek devam çalışmaları ile beyin lateralizasyonu, el tercihi ve olası bir dil kullanımı yönünde de yeni bulguların elde edilebileceğini söylemek çok da zor değil.




Makale Referans: David W. Frayer, Ronald J. Clarke, Ivana Fiore, Robert J. Blumenschine, Alejandro Pérez-Pérez, Laura M. Martinez, Ferran Estebaranz, Ralph Holloway, Luca Bondioli. OH-65: The earliest evidence for right-handedness in the fossil record. Journal of Human Evolution, 2016; 100: 65 DOI: 10.1016/j.jhevol.2016.07.002




Bu içerik BilimFili.com yazarı tarafından oluşturulmuştur. BilimFili.com`un belirtmiş olduğu “Kullanım İzinleri”ne bağlı kalmak kaydıyla kullanabilirsiniz.
Kaynak ve İleri Okuma
Etiket

Projelerimizde bize destek olmak ister misiniz?

Dilediğiniz miktarda aylık veya tek seferlik bağış yapabilirsiniz.

Destek Ol

Yorum Yap (0)

Bunlar da İlginizi Çekebilir