Post Author Avatar
Dilem Göktaş
Ankara Üniversitesi - Çevirmen
Proxima Centauri Görsel: Hubble Uzay Teleskobu. ESA / Hubble & NASA - Proxima Centauri
Görsel: Hubble Uzay Teleskobu. ESA / Hubble & NASA - Proxima CentauriGörsel: Hubble Uzay Teleskobu. ESA / Hubble & NASA -


Güneş Sistemimize en yakın yıldızın kendine ait gezegenleri var mı? Bir kırmızı cüce yıldız olan kapı komşumuz Proxima Centauri'nin gökbilimciler tarafından çok çeşitli yöntemler ile mercek altına alınarak, emsalsiz derecede ayrıntılı araştırılmasıyla birlikte 2016 bu soruyu yanıtlayacağımız yıl olabilir.

En heyecan verici araştırmalardan biri olan Soluk Kırmızı Nokta Projesi (İng. Pale Red Dot Initiative), Dünya'ya Güneş'ten sonra en yakın olan yıldızın yörüngesinde ötegezegen arayışına başladı. Avrupa Güney Gözlemevi (ESO)  bilim insanları öncülüğünde yürütülmekte olan bu proje, Proxima Centauri'nin gezegenlerini incelemek için oluşturulmuş bir halk inisiyatifi. Radyal hız yöntemi kullanılarak yapılan çalışmalarda, ötegezegen sinyalleri yıldızlarınınkinden ayırt edilmeye çalışılıyor. Güneş benzeri bir yıldızın etrafında dolanan ilk ötegezegen keşfi, 1995 yılında bu yöntemle yapılmıştı. 51 Pegasi adı verilen bu gezegenin keşfinin ardından yüzlerce başka ötegezegen daha keşfedildi.

“Soluk Kırmızı Nokta”


1990 yılında Voyager-1 uzay aracının çektiği Dünya fotoğrafına Carl Sagan tarafından verilmiş ünlü "Soluk Mavi Nokta" tabirine istinaden isimlendirilen Soluk Kırmızı Nokta Projesi, 18.Ocak itibariyle başladı ve analiz aşamasına geçilecek olan 1.Nisan tarihine kadar gökyüzünün açık olduğu her gece Proxima Centauri'yi gözlemleyecek. Soluk Kırmızı Nokta, ESO'nun Şili'de bulunan 3.6 metrelik teleskobuna takılan HARPS (High Accuracy Radial velocity Planet Searcher) dedektörünü kullanacak. LCOGT (Las Cumbres Observatory Global Telescope Network) küresel teleskop ağının ve BOOTES (Burst Optical Observer and Transient Exploring System) sisteminin katılımcısı olan dünyanın çeşitli yerlerindeki teleskoplar da parlaklık gözlemleri ile HARPS izgelerini (spektrumlarını) destekleyecek.

Sadece 4.2 ışık yılı uzakta olmasına rağmen Proxima Centauri'nin çalkantılı alevleri, bir gezegen sinyalini ayırt etmeyi zorlaştırıyor. Bu denli aktif bir yıldızın manyetik aktivitesinin, gezegen sinyalini ayırmayı nasıl bir sorun haline getirebileceği geçmiş deneyimlerle kanıtlanmıştır. "Manyetik etkinlikten kaynaklanan sinyallerin gezegen sinyallerinden nasıl ayırt edilebileceği, gökbilimciler arasında hararetli tartışmalara yol açan bir konudur. HARPS gibi iyi spektrograflar (tayfçekerler) sayesinde, veri hassaslığında inanılmaz düzeylere ulaşıyoruz," diyor Andalucia Astrofizik Enstitüsü'nden Christina Rodriguez-López.

Şili’de bulunan 3.6 metrelik teleskop Şili’de bulunan 3.6 metrelik teleskop Şili’de bulunan 3.6 metrelik teleskop


Gökbilimciler gelenekselleşmiş "saniyede 1 metre (m/s) usulü"nü en alt sınırına çekmek için HARPS'ı kullanacak. Yani şu anki aygıtlar bir yıldızın birkaç m/s kadarlık hareketini görebiliyor; daha azını değil. Dolayısıyla küçük ve/veya uzak gezegenleri kaçırıyorlar. Önceki araştırmaların yapabildiği, Proxima Centauri etrafında 12 yıldan kısa bir yörünge dönemine sahip Jüpiter boyutlarında gezegen olma olasılığını devre dışı bırakmak oldu.

"Sahip olduğumuz entegrasyon zamanı ile devir başına alışıldık 1 m/s hassaslığında çalışıyoruz. HARPS spektografının mükemmel performansı sayesinde gerçekleşen bu durum kendi başına bir başarıdır,"  diyor Queen Mary Üniversitesi'nden Guillem Anglada.

Bol Bol Araştırma


Proxima Centauri çevresinde olabilecek gezegenler için başka arayışlar da bu yıl uygulama konuyor. "Sanki birdenbire tüm gözler Proxima'ya çevrilmiş gibi. Aynı yıl içinde yapılması kararlaştırılan en üst düzeyde üç teknik gündemde: yüksek hassasiyetli Doppler, geçiş fotometri ve mikro mercekleme," diyor Anglada.

Hubble Uzay Teleskobu, Proxima Centauri'nin arka plandaki bir yıldızın önünden geçişinden yararlanarak olası mikro mercekleme olaylarını (kırmızı cüce yıldızın yörüngesinde dolanabilecek Dünya boyutlarındaki bir gezegenin, arka plandaki yıldızın ışığını şiddetlendirerek üretiyor olabileceği küçük parlaklık sivrileri) yakalamaya çalışacak.

Yörüngede gezinen Kanada'ya ait MOST (Micro-variability & Oscillations of STars) gözlemevi de geçmiş yıllarda yıldızın parlaklığında bie düşüş yaratabilecek ötegezegen geçişleri için Proxima Centauri'yi incelemişti. Uydu yakın zamanda 10 ve 30 gün uzunluğundaki geçiş gözlemlerini tamamladı, fakat böyle bir gezegene ilişkin herhangi bir işaret bulamadı. Kuramsal olarak, James Webb Uzay Teleskobu ve TESS (Transiting Exoplanet Survey Satellite) uydusunun aralarında bulunduğu geleceğin uzay teleskopları topluluğuna ek olarak Avrupa Uzay Ajansı'nın Gaia uçuşunun da Proxima Centauri'nin yörüngesindeki dünyaları algılayabilmesi mümkün.

Yakından Denemeler


Eğer Proxima Centauri'nin parlak arkadaşı Alfa Centauri B’nin yörüngesindeki olası ötegezegen Alfa Centauri Bb'yi (Alfa Centauri 3’lü sisteminin 2.yıldızı olan Alfa Centauri B yörüngesinde bulunan ilk gezegene verilen isim Alfa Centauri Bb oluyor) ilan eden 2012 tarihli asılsız haber ve bunu izleyen anlaşmazlıklardan bir işaret çıksaydı, bu tarihi bir olay olurdu.

Gökyüzünde Proxima Centauri’nin yörüngesi. Düğümlenme hareketi Dünya’nın Güneş etrafındaki yörüngesinin bir sonucu NASA / ESA / STScl / AURA / UKSTU / AAO Gökyüzünde Proxima Centauri’nin yörüngesi. Düğümlenme hareketi Dünya’nın Güneş etrafındaki yörüngesinin bir sonucu
NASA / ESA / STScl / AURA / UKSTU / AAO Gökyüzünde Proxima Centauri’nin yörüngesi. Düğümlenme hareketi Dünya’nın Güneş etrafındaki yörüngesinin bir sonucuNASA / ESA / STScl / AURA / UKSTU / AAO


Gökbilimci Robert Innes’in 1915 yılındaki keşfinde, Proxima Centauri’nin görsel parlaklığı +11 kadir ve gökyüzündeki hareketi yılda 3.85 yay saniyesi olarak bulunmuştu. Proxima yıldızı, güney yarıküre takımyıldızlarından Centaurus'da yer alır. Hareket ve konum bakımından düşünüldüğünde, Alfa Centauri ile kütleçekimsel olarak bağlı olduklarından kuşkulanılmıştır. Eğer durum böyleyse Proxima yaklaşık yarım milyon yılda bir Alfa Centauri A-B çiftinin yörüngesinde dolanmaktadır.

Proxima Centauri güneş sistemimize en yakın geçişini (sadece 3 ışık yılı uzaktan) 27.000 yıl içinde yapacak. Ross-248 yıldızı şu anda Proxima'nın sahip olduğu sıfatı yaklaşık 33.000 yıl sonra alacak.

Sadece %12 Güneş kütlesine sahip olan Proxima Centauri benzeri kırmızı cüce yıldızlar, evrendeki şimdilik en yaygın tipteki yıldızlar. Eğer bir gezegen keşfedilmiş olsaydı, gökbilimcilerin onu yakından inceleme şansı olurdu. Yıldızın yaşanabilir bölgesinde yörüngede olan bir dünya sürekli olarak alevlere maruz kalsa da, bu zavallı yıldızın ömrü trilyonlarca yıl olup, evrenin şu anki yaşından bile büyüktür. Bu yaşam süresi de ilginç kimyasal süreçlerin, hatta belki de hayatın ortaya çıkması için yeterlidir.

 




Kaynak: Sky & Telescope, "Hunting for Planets Around Proxima Centauri"
< http://www.skyandtelescope.com/astronomy-news/hunting-for-planets-around-proxima-centauri-0126201667/ >




 
Kaynak ve İleri Okuma
Etiket

Projelerimizde bize destek olmak ister misiniz?

Dilediğiniz miktarda aylık veya tek seferlik bağış yapabilirsiniz.

Destek Ol

Yorum Yap (0)

Bunlar da İlginizi Çekebilir