Başkalarından öğrenmek ve yeni icatlar geliştirmek şüphesiz ki gelişmiş uygarlıkların ortaya çıkmasını sağlamıştır. Ancak bu davranışların getirileri olduğu gibi götürüleri de vardır. Evrimsel biyologlar tarafından oluşturulan uluslararası bir araştırma ekibinin yaptığı çalışma, götürülerden birinin - parazitlere daha fazla maruz kalma durumu - ilkel primatlarda kültürel evrimi nasıl etkilediğini aydınlatıyor. 3 Aralık'ta Proceedings of the Royal Society B, dergisinde yayınlanan araştırmanın sonuçları gösteriyor ki, birbirlerinden bir şeyler öğrenebilen primat sosyal türler, sosyal olarak aktarılan parazitlerden daha fazla etkileniyor, buna karşın kaşif ve icatçı türler daha çok fiziki çevreden bulaşan, aktarılan parazitlerden etkileniyor.

İyi bir özelliğimiz olarak sayabileceğimiz, yeniliklere ve icatlara aynı zamanda başkalarından öğreneceğimiz her şeye odaklanma eğilimimiz mevcut. Ancak bu güne kadar götürüleri o kadar da dikkat çekmemişti. Biz başkalarından öğrendikçe sosyal olarak aktarılan patojenlere de daha çok maruz kalıyoruz, bunun sebebi ise bir şey öğrenmek için o bireye yakınlaşmamızdır, aynı zamanda araştırmacı davranışlarımız yüzünden de çevresel olarak aktarılan patojenlere daha çok maruz kalıyoruz. Sonuç olarak merakımız dolayısıyla hasta oluyoruz demek pek de yanlış bir tespit olmayacaktır.

Örneğin şempanzeler gruplar halinde yaşar ve yemek bulmak için toprağı kazmak, yeni böcek çeşitleri yemek gibi davranışlardan geniş bir yelpaze sergiler. Önceden yapılan çalışmalar, parazitlerin primatları farklı besin kaynakları bulmaya yönelim gibi daha araştırmacı davranışlarda bulunmaya zorlayıp zorlamadığını ya da araştırmacı davranışların onlara daha fazla parazit getirip getirmediğini belirleyemiyordu. Yapılan bu çalışma ile ise araştırmacı ve sosyal davranışların primatları çeşitli parazit çeşitlerine maruz bıraktığını kanıtlıyor.

Bu bulgular aynı zamanda insan ve diğer primatların bu parazitlerin verdiği zararı minimize etmenin yöntemlerini nasıl geliştirdiği sorularını gündeme getirirken, insan kültürünün temelini oluşturan süreçleri de daha iyi anlamamıza yardımcı oluyor.Araştırma ekibi, yaptıkları bu analizleri primat davranışı ve parazitler üzerine yazılan binlerce makaleyi tarayarak elde ettikleri veri tabanına dayandırıyor.

---

Referans: C. M. McCabe, S. M. Reader, C. L. Nunn. Infectious disease, behavioural flexibility and the evolution of culture in primates. Proceedings of the Royal Society B: Biological Sciences, 2014; 282 (1799): 20140862 DOI:10.1098/rspb.2014.0862

---