Post Author Avatar
Baran Bozdağ
Boğaziçi Üniversitesi - Yazar / Editör
Klasik özgür irade deneyi ve hipnoz deneylerinin birleştirilmesi ile oluşturulan yeni bir test uygulamasının sonucuna göre, meditasyon yapan insanlar, diğerlerine göre bilinçdışı beyin aktivitelerinin daha farkında oluyor.

Sonuçlar gösteriyor ki, aksiyonlarımız veya davranışlarımız üzerindeki bilinçli kontrol hissimiz (davranışlara bilinçli olarak karar verme veya vazgeçme durumlarının kontrolüne bilinçli olarak sahip olma durumu veya yanılgısı) değişkenlik gösterebilir. Araştırmanın, 'hür irade' gibi karmaşık bir doğaya sahip olan süreçlerin daha iyi anlaşılmasını sağlayacağı düşünülüyor.

Özgür irade veya özgür seçim hakkı olarak adlandırılan psikososyal ve psikomotor duruma dair nosyonlarımıza ilk kez meydan okuyan, 1983 yılında dizayn ederek uyguladığı deney ile sinirbilimci Benjamin Libet olmuştu. Libet deneyi, her katılımcının rastgele bir zamanda bir el hareketi (istenen özel bir durum için örneğin tuşa basma gibi) yapmaları sırasında beyindeki ilişkili aktiviteyi elektriksel olarak ölçmeye dayanmaktadır. Bu temel üzerinden fiziksel aksiyona geçmeden önceki elektriksel iletimin de ölçülmesi dolayısıyla Libet, Bereitschafts potansiyeli denen bu aktivitenin hareket etme veya harekete geçme niyeti / kararı ile nasıl ilişkilendirilebileceği sorusunu yöneltmişti. Katılımcıların ne zaman harekete geçmeye karar verdiklerinin belirlenebilmesi için de Libet onlardan özel bir saate bakarak hareket etmeye karar verdikleri andaki saatin pozisyonu belirtmelerini istemişti.

Tipik olarak insanlar parmakları harekete geçmeden yaklaşık 200 milisaniye önce karar verdiklerini belirtirken, hareketin kontrolünü sağlayan beyin aktivitesini ölçen elektrotlar ise, katılımcıların kararlarını verdiklerini düşündükleri bu andan da 350 milisaniye önce aktivitenin başladığını kaydediyordu. Bu koşullar da, 'ne zaman tuşa basılacağına' bilinçdışı (yani anlık olarak fark etmediğimiz ve aktivitelerin büyük çoğunluğunu oluşturan beyin süreçleri) beynin karar verdiğini gösteriyordu.

Birleşik Krallık, Brighton'daki University of Sussex'te gerçekleştirilen yeni bir araştırmada deneyin hafifletilmiş (elektrotların kullanılmadığı) bir versiyonu, 11'i farkındalık meditasyonu pratiklerini düzenli olarak uygulamakta olan toplamda 57 kişi üzerinde uygulandı.

Meditasyon yapanların, parmaklarını hareket ettireceklerini düşündükleri zaman ile gerçekten hareket ettirdikleri zaman arasındaki farkın diğer insanlara oranla daha uzun olduğu tespit edildi – normal insanlardaki ortalama 68 milisaniyeye karşılık meditasyon yapanlarda ortalama 149 milisaniye.

Bu deney de, meditasyon yapanların bilinçdışı beyin aktivitelerinin çok daha erken fark ettiklerini gösteriyor.

Farkındalık Spektrumu


Meditasyon yapmayanlar ise ayrı bir teste tabi tutularak ne verimlilikte ve ne düzeyde hipnotize edilebildikleri incelendi. Herhangi bir hipnotik trans durumundan çıktıklarında bir önceki deneyi tekrarlayan araştırmacılar, kolay şekilde hipnotize edilebilenlerin, düşük hipnotize edilebilirliği olan bireylere göre parmaklarını hareket ettirmeye, 124 milisaniye daha geç karar verdiklerini hissettiklerini kaydetti. Aslında kolay hipnotize edilebilen grup, parmakları gerçekten hareket ettikten ancak 23 milisaniye sonra, parmaklarını hareket ettirmeye karar verdikleri gözlemlendi.

Bunun temel sebebi elbette, zeka, eğitim veya IQ gibi belirsiz süreçler değil; yalnızca bu insanların bilinçdışı hareket tasarılarına veya kasıtlarına bilinçli bir ulaşım yetisine daha az sahip oldukları düşünülüyor.

Kendinin farkında olma veya 'öz farkındalık' olarak bildiğimiz nörolojik sürecin anlaşılması için önemli bir adım sayılan bu araştırma Londra'daki Wellcome Trust Centre for Neuroimaging'den Stephen Fleming'e göre; farkındalık ve hipnotize edilebilirliğin; öz-farkındalık spektrumunun iki ayrı ucunda bulunuyor olabileceğini gösteriyor. Daha önce yapılmış ve meditasyon yapan insanların daha zor hipnotize edildiğini ve kolay hipnotize edilenlerin de daha az farkındalığı olduğunu gösteren çalışmalar da bu savı destekler nitelikte.




Kaynak : Clare Wilson, People who meditate are more aware of their unconscious brain, 27 Haziran 2016, https://www.newscientist.com/article/2095053-people-who-meditate-are-more-aware-of-their-unconscious-brain/

Makale Referans : Neuroscience of Consciousness, DOI: 10.1093/nc/niw007




 
Kaynak ve İleri Okuma
Etiket

Projelerimizde bize destek olmak ister misiniz?

Dilediğiniz miktarda aylık veya tek seferlik bağış yapabilirsiniz.

Destek Ol

Yorum Yap (0)

Bunlar da İlginizi Çekebilir