Post Author Avatar
Sevkan Uzel
Yıldız Teknik Üniversitesi - Çevirmen/Editör
Bir yıldız çökerek kara delik haline geldiğinde, fizik yasalarının içinde geçerli olmadığı bir uzay-zaman tekilliği oluşur. 1965 senesinde Roger Penrose, bu tekillik ile zamanla büzüşen tuzaklanmış yüzeyleri ilişkilendiren bir teorem sunmuştu. Genel görelilik kuramının sonuçlarından biri olan bu hipotez şimdilerde altın yıldönümünü kutluyor.

Şu anda Oxford Üniversitesi'nde Emeritus (emekli olmuş ama onursal olarak görevini sürdüren) Profesör durumundaki fizikçi ve matematikçi Roger Penrose, tam 50 yıl önce görelilikle ilgili iki kavramı ilişkilendirdiği bir teorem formüle etti. Bu kavramlardan biri “kütleçekimsel tekillik”, yani fiziksel niceliklerin tanımlanamadığı bir uzay-zaman hatası. Diğer kavram ise “tuzaklanmış yüzeyler” adı verilen, zamanla kaçınılmaz bir şekilde büzüşen alanlar. Bu tür yüzeyler ömrünü tamamlayarak patlayan yıldızlar tarafından oluşturuluyor. Yıldız çökerken yerini bir kara deliğe bırakıyor. Bu esnada, zamanın varolmaktan çıktığı ve bilinen fizik yasalarının artık uygulanamaz olduğu bir kütleçekimsel tekillik yaratılıyor.

Penrose'un işte bu iki kavramı ilişkilendiren teoremi, Einstein'ın genel görelilik kuramının matematiksel olarak sağlam olan ilk büyük sonucu olarak değerlendirildi. Teoremi yayımladıktan kısa süre sonra Penrose, Stephen Hawking ile birlikte bir başka teoremi sınadı. Buna göre, bizimki gibi genişleyen bir evrenin başlangıcında anlık bir tekillik olması gerekiyordu; yani sonsuz yoğunluğa sahip gizemli başlangıç durumu olan bir Büyük Patlama.

Bu teoremleri ele alan bir makalenin yazarlarından biri olan ve Basque Country Üniversitesi'nde çalışan kuramsal fizikçi José M. M. Senovilla şöyle diyor: “Bu iki teoremden şu anlaşılıyor ki, genel görelilik kuramı fiziksel olarak kabul edilebilir belli koşullar altında, tekil ve katastrofik olayların varlığını öngörmektedir; kara deliğin içinde olanlar ya da evrenin başlangıçtan itibaren genişleyişi gibi. Fakat bir yandan da Einstein'ın kuramının, kendi sınırlamalarını içerdiğine ve tanımladığına işaret ediyorlar Çünkü bütünüyle kabul edilemez olan “sonsuz” tekillikler durumuna bağlı olarak, uç koşullar altındaki belli durumlarda kuram geçerliliğini yitiriyor.”

Teoremlerin kendileri, kara delikler gibi katastrofik olayların varlığına işaret etmiyor. Eğer teoremlerin hipotezleri geçersiz kılınırsa, tekilliklerden kaçınmak mümkün oluyor. “Buna bir örnek olarak evrenin tamamının enerji yoğunluğunun ortalama olarak sıfır olması durumu verilebilir. Ancak bu pek gerçekçi değil, o nedenle tekillikler varlıklarını sürdürüyor,” diye ekliyor Senovilla. Penrose'un tekillik teoremini konu alan çalışması, genel görelilik kuramının 100.yaşının onuruna Classical and Quantum Gravity dergisinde yayımlandı.

 




Kaynak: Eurekalert.org, “The golden anniversary of black-hole singularity”
< http://www.eurekalert.org/pub_releases/2015-10/f-sf-tga100115.php >

Referans: José M. M. Senovilla and David Garfinkle. "The 1965 Penrose singularity theorem". Classical and Quantum Gravity 32: 124008, 2015.


Kaynak ve İleri Okuma
Etiket

Projelerimizde bize destek olmak ister misiniz?

Dilediğiniz miktarda aylık veya tek seferlik bağış yapabilirsiniz.

Destek Ol

Yorum Yap (0)

Bunlar da İlginizi Çekebilir