Genellikle sağlığa ne faydalı ne de zararlı olarak bilinen ve artan kahve mağazaları, çay ve soğuk çay ürünleri ile çokça ve daha düşük yaşlardan itibaren  tüketilmeye başlanan kafein vücutta bir çok mekanizmada etkilidir ve merkezi sinir sistemini kimi seviyelerde olumlu kimi seviyelerde ise zararlı olabilecek şekilde etkilemektedir.(1)

   Kafein, kimyada 1,3,7-trimetilksantin olarak bilinir ve yapısının yüzde 49,48'i karbon, 5,19'u Hidrojen, 16,48'i oksijen ve kalan kısmı azot olan bir organik moleküldür. Bir çok ilacın içinde bulunan, klinik araştırmalarda prekürsor olarak çokça kullanılan aynı zamanda laboratuvar deneylerinde sıkça başvurulan saf kafein günlük hayatımızın da bir parçasıdır. Neredeyse hepimiz çay ve/veya kahve tüketiyoruz.

   Kafeinin sporcular için dayanıklılığı artırdığı bugün iyi bilinen bir gerçek. Ancak günümüzde anaerobik performansı artırıcı etkisi konusunda yeterli çalışma yapılmamaktadır. Yine de kafein 60 ila 180 saniyelik hız egzersizlerinde ciddi oranda ergojenik (artırıcı veya güçlendirici) etki yaparken, 30 saniyelik güç antrenmanlarında ( ağırlık kaldırmak gibi) bir etki göstermiyor. Bununla birlikte kafeinin 4-6 saniyelik spor metodolojisi çalışmalarında sık tekrarlı hareketlerde performans artırıcı etkisi tespit edildi.(2) Ayrıca kafeinin vücudun alt bölgesindeki kasların dayanıklılığını artırdığı da çalışmaların sonuçları arasında yer aldı.

  Daha önceleri vücuttaki tüm kafein mekanizmalarının, adrenalin ile serbest yağ asitlerinin oksidasyonunun (yakılması) ve glikojen yıkımının uyarılması ile ilişkili olduğu bilindiğinden oksijenden bağımsız olarak işleyen metabolik yolların spor sırasındaki aktivasyonu artırıcı ve performans artırıcı etkisinin de buradan kaynaklanmadığı düşünülüyordu.

   Kafeinin diğer mekanizmaları arasında kalsiyum mobilizasyonunun artışı ve fosfodiesteraz inhibisyonu (mekanizmasının durdurulması) etkileri bulunuyor. Kalsiyumun etken olduğu tüm enzimatik ve hormonal süreçler değişken olarak olumlu veya olumsuz etkilenmekte iken bu mekanizmalar tek tek incelenmektedir ve hala elimizde yeterli bilgi bulunmamaktadır. Fosfodiesteraz  inhibisyonu ise koroner kalp rahatsızlıkları, unutkanlık, astım, depresyon, şizofreni gibi hastalıkların tedavisinde etkili olmaktadır. (3)

   Ayrıca kas kasılması ve gevşemesi hızı da kafein aracılığıyla artan Na⁺/K⁺ (Sodyum-potasyum) pompası aktivitesi ile hızlanmaktadır.  Ancak bilinen en önemli kafein etkisi, merkezi sinir sistemini uyarmasıdır. Kafein adenozin reseptörlerini antagonistik şekilde uyararak, bu reseptörün nörotransmisyonu, acı hissi ile ilgili negatif etkilerini engeller. Yine hipoaljezik etkisi olan kafein, bu yolla düşen motor aktivitelerin uyarma hızlarını ve kas kasılma hızını artırır