Cornell arşivlerinde bulunan verileri tarayan gökbilimciler, gizemli bir kozmik makineli tüfeğin ateşlemelerini keşfetti. Puerto Rico'da bulunan Arecibo teleskobu tarafından 10 milisaniye uzunluklu hızlı radyo patlamaların (İng. fast radio burst - FRB) saptandığının belirtildiği makale, 2 Mart tarihli Nature dergisinde yayımlandı.

Gökbilimciler geçtiğimiz sekiz yıl içerisinde, sonuncusu 24 Şubat'ta rapor edilen 17 tane hızlı radyo patlaması buldu. Şimdiye dek bu patlamaların münferit olaylar oldukları, yani her birinin evrenin uzak köşelerinden gelen bir seferlik patlamalar oldukları düşünülüyordu. Fakat PALFA'nın (Pulsar Arecibo L-Band Feed Array) 2012 yılında aldığı verilerin tekrar gözden geçirilmesi sonucunda, gökbilimciler bu FRB kaynaklarından en az birkaç tanesinin yinelemeli atımlar yayınladığını ortaya koydu.

Şu anda Max Planck Radyo Astronomi Enstitüsü'nde araştırmalarını sürdüren Laura Spitler, 2014 yılında aynı verileri kullanarak tekil bir patlama keşfetmişti. Yeni keşfi mümkün kılacak araç ve yöntemleri geliştiren Spitler, çalışmanın anlatıldığı makalenin de başyazarlığını yaptı. McGill Üniversitesi'nden doktora öğrencisi Paul Scholz, geçtiğimiz Kasım ayında, gökyüzündeki aynı konuma ilişkin yeni PALFA gözlemlerini inceleyerek, yinelenen atımlar bulmayı denedi. Cornell'den Shami Chatterjee ve Spitler'in doktora danışmanlığını yapmış olan James Cordes, patlama özelliklerini ölçüp, diğer dalgaboylarındaki izlerini aradı.

"Bu çalışma ilk kez olarak, gökyüzünün aynı noktasından gelen, aynı atım dağılımlı yani aynı uzaklıkta çok sayıda FRB olabileceğini göstermiş oldu. Bu hızlı radyo patlamaların kaynağı her ne ise patlama onları yok etmemiş demektir. Çünkü öyle olsa bir sonraki atımı nasıl üretebilirdi?" diyor Chatterjee. Bu keşfin bir kısım kuramsal modelleri (örneğin nötron yıldızlarının patlama yaratan birleşmeleri gibi) toptan devre dışı bıraktığını ekliyor; en azından söz konusu bu FRB kaynağı için. Yeni kozmik bilmecenin çok şaşırtıcı olduğunu belirten Cordes, FRB'nin güç kaynağının dakikalar içinde yeniden şarj olabildiğini söylüyor.

"Olayın enerjisi konusu problemli. Biz bu FRB'lerin çok çok uzakta olduklarını saptıyoruz; yani aslında çok parlaklar. Çok az sayıda astrofiziksel kaynak böylesi patlamalar üretebilir ve biz büyük olasılıkla başka gökadalardaki nötron yıldızlarıdır diye düşünmüştük," diye anlatıyor Cordes.

Geçtiğimiz hafta yine Nature dergisinde onyedinci hızlı radyo patlamanın keşfini duyuran bir makale yayımlanmıştı. Chatterjee olayı devasa bir patlamayı izleyen mantar biçimli buluta benzetiyor. "Bizim makalemizde, ele aldığımız FRB'nin patlama kaynaklı olamayacağını gösteriyoruz. Dolayısıyla ya ortada tuhaf bir rastlantı var ya da farklı tür FRB'ler olabiliyor. Durum hangisi olursa olsun, görünüşe göre bu ilginç görüngünün kapısını aralamış bulunuyoruz," diyor.

 

---

Kaynak: Cornell Üniversitesi, "Sifting Cornell data, astronomers find repeating bursts"
< http://news.cornell.edu/stories/2016/03/sifting-cornell-data-astronomers-find-repeating-bursts >

İlgili Makale: Nature, "A repeating fast radio burst"
< http://www.nature.com/nature/journal/vaop/ncurrent/full/nature17168.html >

---