Post Author Avatar
Gürkan Akçay
Boğaziçi Üniversitesi - Yazar / Editör
İlk insan atalarımızın Afrika kıtasında yaşadığı düşünülüyor. Primatlar doğaya uyum sağladıkça ve hayat ağacında birçok farklı türe ayrıldıkça, bugünkü modern insanın kökeni de yavaş yavaş ortaya çıkmaya başladı. Ekvatorun Afrika kıtası boyunca kesmesi itibariyle bazı bölgeler neredeyse tamamen yıl boyunca gün ışığını doğrudan almaya başladılar. Bu ultraviyole ışınlarla dolu doğrudan gelen gün ışığı ve sıcak iklimler koyu deri renginin doğal seçilimde baskın çıkmasına neden oldu.
Derideki melanin gibi pigmentler, güneşin bu zararlı ışınlarına karşı koruma oluşturur. Bu da daha koyu renkli bireylerin daha uzun süre boyunca hayatta kalmalarına ve bu koyu deri rengi genini üreme aracılığıyla nesillere geçirebildi.
Peki başlığa göz renginin evrimi dedik ama neden buraya kadar hep deriden bahsettik?

Çünkü göz rengini kontrol eden gen, deri renginin kontrol eden genlerle yakından bağlantılıdır. Antik insan atalarımızın hepsinin koyu kahve ya da neredeyse siyah gözlere ve çok koyu renk saçlara (koyu saç geni de, göz ve deri rengi genleriyle kontrol edilir) sahip oldukları düşünülüyor. Ancak, günümüzde her ne kadar kahverengi göz rengi diğer bütün göz renklerine kıyasla daha baskın olsa da, dünya nüfusunda birçok farklı göz rengi görülebiliyor.

Peki bütün bu göz renklerinin kökeni nedir?


goz-rengimizin-evrimi-2-bilimfilicom
Hala deliller toplanmaya devam edilirken, bilim insanlarının büyük çoğunluğu; açık renk göz renginin, koyu deri rengi tonlarının gevşemesiyle ilişkili olarak doğal seçilimde ortaya çıktığı noktasında uzlaşıyorlar. İlkel atalarımız dünyanın çeşitli yerlerine göç ettikçe, koyu deri rengi seçilimine dair baskınlık azaldı. Yani --özellikle de Batı Avrupa'ya göç eden-- antik atalarımız için koyu deri ve koyu göz rengi seçilimi hayatta kalmak için gerekli olmamaya başladı.
Bu daha yüksek bölgelerde yaşanan farklı mevsimler ve Afrika'da olduğu gibi doğrudan gelmeyen güneş ışınları, seçilim baskısının yoğunluğunun azalmasına sebep oldu ve genler mutasyona uğramaya daha açık hale geldiler.

Genetik söz konusu olduğunda göz rengi biraz karmaşık bir durumdur. İnsan gözünün rengi diğer birçok karakter gibi tek bir gen tarafından belirlenmez. Bu karakter; kişinin hangi göz rengine sahip olacağına dair bilgi taşıyan çeşitli kromozomlardaki farklı genler tarafından kontrol edilen poligenik bir karakterdir. Bu çoklu genler kendilerini gösterirler ve farklı renklerdeki değişik tonları karıştırırlar.

Koyu göz renginin gevşeyen seçilimi aynı zamanda da daha fazla mutasyona olanak tanıdı. Bu da, gen havuzunda farklı göz renklerini oluşturabilecek daha fazla allelin bir araya gelebileceği durumu ortaya çıkardı.


Ataları Batı Avrupa'ya göç etmiş bireyler, dünyanın diğer yerlerindekilere kıyasla genellikle daha açık renkli deri ve daha açık renkli gözlere sahiptirler. Bunun yanı sıra, bu bireylerin bazılarının DNA'larının bazı kısımlarında soyu tükenmiş bir tür olan Neandertal soyuna oldukça fazla benzerlikler görünür. Neandertallerin  de, Homo sapien kuzenlerinden daha açık renkli deriye ve daha açık renkli gözlere sahip oldukları düşünülüyor.

Yeni göz renkleri de zamanla mutasyonlar ortaya çıktıkça evrimleşmeye devam edecek kuşkusuz. Öte yandan, farklı tonlardaki göz rengine sahip bireyler bir başkasıyla çiftleştikçe, bu poligenik karakterin karışımı yeni göz rengi tonlarının ortaya çıkmasına sebebiyet verebilir. Aynı zamanda cinsel seçilim de, zamanla farklı göz renklerinin ortaya çıkmasına sebebiyet vermiş olabilir. Çünkü insanlarda üreme genellikle rastgele değildir ve bir tür olarak bizler arzu edilen karakterlere dayanarak eşlerimizi seçebiliriz (bkz. Neden Aşık Oluruz?). Yani bazı bireyler bir göz rengini diğerinden daha çekici bulabilir ve bu göz rengine sahip bireyle eş olmayı seçebilir. Sonrası üreme ve bu genler yavru bireylere taşınır ve gen havuzundaki varlığını sürdürür.
Kaynak ve İleri Okuma
  • Quora,"Is there an evolutionary advantage to eye (iris) color?" "
  • Heather Scoville, "Evolution of Eye Color," "
  • Peter Frost, "Why Do Europeans Have So Many Hair and Eye Colors?" "; http://cogweb.ucla.edu/ep/Frost_06.html
Etiket

Projelerimizde bize destek olmak ister misiniz?

Dilediğiniz miktarda aylık veya tek seferlik bağış yapabilirsiniz.

Destek Ol

Yorum Yap (0)

Bunlar da İlginizi Çekebilir