Macar ve Amerikan ortaklığı olan bir gök bilimci ekibi, 5 milyar ışık yılı uzaklıkta bulunan ve gözlenebilir evrenin en büyük yaratığı olan 9 adet gama ışını patlamasından oluşan bir halka yapısı keşfetti. Budapeşte'de bulunan Kokoly Gözlemevi Profesörlerinden Lajos Balazs öndderliğindeki bilim ekibi, çalışmalarını Royal Astronomical Society'de yayımladı.

Gama-ışını patlamaları (GRBs) evrendeki en parlak olaylardır ve güneşin on milyar yılda ürettiği enerjiyi her saniye açığa çıkarırlar. Bunların dev yıldızların kara deliğe çökmesi sonucu düşünülmektedir. Çok yüksekte olan parlaklıkları ise gök bilimcilerin uzak galaksilerin haritadaki yerini tespit etmelerini kolaylaştırmaktadır.

Yeni keşfedilen halka yapısını oluşturan gama-ışını patlamaları (GRBs) Dünya üzerindeki ve uzaydaki çeşitli gözlemevleri aracılığı ile gözlemlendi. Her bir patlama bizden eşit uzaklıkta görünüyordu (yaklaşık 7 milyar ışık yılı) ve halka yapısı Ay'ın çapının 70 katı büyüklükte 36 derecelik bir açı ile dizilmişti. Buradan yola çıkarak halkanın uzaklığı 5 milyar yılı olarak hesaplandı.

Mevcut modellere göre büyük ölçekte incelendiğinde evren özdeş bir yapıya sahip gibi görünmektedir. Bu 'Kozmolojik Prensip' evrenin erken dönemine ait gözlemler ve mikrodalga altyapı göstergesi ile uyuşmaktadır. son dönemdeki diğer araştırmalar ve bu araştırmanın bulguları prensibe meydan okuyor. öyle ki; en büyük yapıların en fazla 1.2 milyar ışık yılı uzaklıkta bulunabileceğini gösteren teorik limite ters düşüyor ve hatta hesaplanan uzaklık bu teorik limitin yaklaşık beş katı büyüklükte.

Halka, gerçek bir uzamsal yapı oluşturuyorsa; o zaman yüzünü bize doğru dönmüş demektir çünkü gama ışını patlamaları arasındaki uzaklık farkları son derece küçük ve merkezine yakın. Bu durumda halka yapısı yine gama-ışını patlamalarının 250 milyon yıllık periyotlarda oluştuğu bir küre şeklinin projeksiyonu da olabilir.

Prof Balazs konu ile ilgili : " Eğer haklıysak, bu yapı evrenin şu anki modelleri ile çelişiyor demektir. Bu büyüklükte bir şey keşfetmek bizim için son derece büyük bir sürpriz oldu ancak hala nasıl oluşmuş olabileceğini bilmiyoruz" açıklamasını yaptı.

Ekip şu an halka yapısı ile daha fazla bilgi edinmeye ve galaksi oluşumu ile dev ölçekli yapıların oluşumunu açıklayan mevcut bilgilerin halkanın oluşumunu da yürütüp yürütemeyeceğini bilmeye çalışıyor.

 

---

Referans : Royal Astronomical Society (RAS). "Five billion light years across: The largest feature in the universe." ScienceDaily. ScienceDaily, 4 August 2015. <www.sciencedaily.com/releases/2015/08/150804074039.htm>

---