Post Author Avatar
Baran Bozdağ
Boğaziçi Üniversitesi - Yazar / Editör

Yukarıdaki görselde bizden 10.000 ışık yılı uzaklıktaki bir gezegenden, yeni keşfedilen süperparlak ASASSN-15lh cisminin nasıl görüleceği izlenimi verilmiş. (Telif :Jin Ma) 


 Gökbilimciler son günlerde, yüz milyarlarca güneşin enerjisine eşit enerji yayan milyarlarca ışık yılı uzaklıktaki bir ateş topunu gözlemliyorlar. Ancak bu nesne hepi-topu 16 kilometre çapında ve bilim insanları henüz tam olarak en olduğunu bilmiyorlar.





Genel şüpheler bu sıcak gaz topunun bir süpernovanın sonucu olduğunu belirtirken, bu da topun şimdiye kadar görülmüş en güçlü süpernova olacağına işaret ediyor.

Geçtiğimiz hafta Science dergisinde yayımlanan çalışmada araştırmacılar merkez nesnenin çok nadir görülen bir yıldız tipi olan magnetar olabileceğini belirtiyor. Ancak bir nötron yıldızı olan magnetarlar içinde bile bu nesnenin istisnai bir gücü olması gerektiği ve fiziğin enerji limitlerini zorladığı not edildi.

Gökbilimcilerden oluşan uluslararası bir araştırma ekibi, ASASSN-15lh adı verilen muhtemel süpernovayı ilk kez Haziran 2015'te parladığında keşfetmişlerdi. Astronomi gibi büyüklük ve uzaklıkları açıklamak için devasa sayıları sürekli kullanan bir disiplinde bile bu kadar küçük boyutlarda bu enerjiye sahip olan gizemli cisim uç sınırlarda kalıyor ve hatta bu sınırları zorluyor.

Araştırmanın liderlerinden ve Ohio State University'de profesör olan Krzysztof Stanek; bu nesnenin gerçekten bir magnetar olması durumunda, magnetarlar hakkında bildiğimiz her şeyin üzerinde özellikleri olduğunu göstereceğini açıkladı.

Nesneyi çevreleyen gaz topu ise çıplak gözle gözlenemiyor çünkü bizden uzaklığı tam 3.8 milyar ışık yılı. ASAS-SN (tüm uzaydaki süpernovaları araştıran proje) ile 2014'te işe başlandığından beri 250 nova keşfedildi ve  sahip olduğu sayısal özelliklerle ASASSN-15lh hepsinin dışında kalıyor. Bu cisim diğerlerinin ortalamasından tam 200 kat daha güçlü, bizim Güneş'imizden 570 milyar kez ve Samanyolu galaksisindeki tüm yıldızların kombinasyonundan 20 kat daha parlak.

Stanek, şöyle açıklıyor : " Sormamız gereken soru şu ; böyle bir şey nasıl mümkün olabilir? Bu kadar parlak olması için çok fazla enerji gerekiyor ve bu enerji de mutlaka bir yerden kaynaklanıyor olmalı."

Makalenin yazarlarından gökbilimci Subo Dong da: " Şu noktada verilecek dürüst cevap ASASSN-15lh'in enerji kaynağını bilmediğimizdir. Bu eksiklik de bizi tüm süper ışıltılı veya süper parlak süpernovalarla ilgili yeni düşüncelere ve gözlemlere sürükleyecektir." açıklamasında bulundu.

Ohio State University'de gökbilimi profesörü olan Todd Thompson muhtemel bir açıklama sunuyor. Süpernova çok nadir bir yıldız tipi olan, çok hızlı dönen ve çok güçlü bir manyetik alanı olan yoğun milisaniye magnetarı'nı doğurmuş olabilir.

Bu kadar parlak olması için, bu magnetarın saniyede 1000 kez dönmesi ve dönme enerjisinin tamamını ışık enerjisine çevirmesi gerekiyor. Bu durum da magnetar'ın bilimcilerin düşünebileceği en uç yıldız formu olduğunu gösterir. Thompson, tüm bu sınırlar ve neredeyse imkansız görünen sayılar düşünüldüğünde; eğer gerçekse bundan daha parlak bir nesne görülemeyeceğini / olmadığını vurguluyor.

Hubble Uzay Teleskobu bu yıl içerisinde, nesnenin içinde bulunduğu galaksinin gözlemlenmesini sağlayarak tüm bu soruların cevaplarının bulunmasına yardımcı olabilecek. Eğer araştırmacılar nesnenin dev bir galaksinin tam merkezinde bulunduğunu tespit ederse bu da onun bir magnetar olmadığını, çevresindeki gazın da süpernovanın bir kanıtı olmadığını bunun yerine yalnızca süperkütleli bir kara deliğin etrafındaki alışılmadık bir nükleer aktivite olduğunu gösterecektir.


Eğer bu doğruysa daha önce bir galaksi merkezinde gözlemlememiş olduğumuz bir nedenden ötürü bu parlaklığı gördüğümüzü söylemek mümkün.




Kaynak : Subo Dong, B. J. Shappee, J. L. Prieto, S. W. Jha, K. Z. Stanek, T. W.-S. Holoien, C. S. Kochanek, T. A. Thompson, N. Morrell, I. B. Thompson, U. Basu, J. F. Beacom, D. Bersier, J. Brimacombe, J. S. Brown, F. Bufano, Ping Chen, E. Conseil, A. B. Danilet, E. Falco, D. Grupe, S. Kiyota, G. Masi, B. Nicholls, F. Olivares E., G. Pignata, G. Pojmanski, G. V. Simonian, D. M. Szczygiel, P. R. Woźniak. ASASSN-15lh: A highly super-luminous supernova. Science, 2016; 351 (6270): 257-260 DOI:10.1126/science.aac9613




 
Kaynak ve İleri Okuma
Etiket

Projelerimizde bize destek olmak ister misiniz?

Dilediğiniz miktarda aylık veya tek seferlik bağış yapabilirsiniz.

Destek Ol

Yorum Yap (0)

Bunlar da İlginizi Çekebilir