Dinozorlar ortaya çıktıktan 30 milyon yıl sonra, ekvator çevresinde hala az miktarda dinozor bulunmaktaydı. Bu dinozorlar da küçük vücutlu et yiyen bir gruptan oluşuyordu. Dinozorların gelişimi ile ilgili temel sorulardan biri de, neden çok uzun süreler boyunca büyük otoburların ortaya çıkmadığı ve düşük yüksekliklerde yaygın olmadıklarıdır ve hala cevaplanmış değil.

Şimdi ise uluslararası bir araştırma ekibinin, Geç Triasik Dönem'de çok sayıda dinozorun yaşadığı New Mexico'nun 200 milyon yılın iklim ve ekolojisi üzerine detaylı bir çalışması ile bu gizemin bir çözümü var.

Yeni bulgulara göre, Tropik iklim şiddetli sıcaklıklar ve kuraklıklara yol açan değişimler geçiriyordu. Dev yangınlar, kıtayı sürekli etkisi altına alıyor ve ot yiyen hayvanların diyet alışkanlıklarını sürekli değiştiriyordu.

Verilere göre bu zamanlar hiç de eğlenceli zamanlar değildi. Bu sözler Utah'da bulunan Natural History Museum küratörü ve University of Utah Yardımcı Doçentlerinden Randall Irmis'e ait. Irmıs şöyle ekliyor : " Dönem, ileri ve geri yönde hızla değişen ekstrem iklim koşullarının yaşandığı, tüketilebilecek bitkinin azlığından dolayı sıcak kanlı, büyük vücutlu otobur dinozorların ekvatora yakın bölgelerde yaşamasına izin vermeyen bir süreçti"

University of Southampton'da Jeokimyacı olan Jessica Whiteside tarafından yürütülen araştırma, dinozorların doğuş ve yayılma dönemlerinin başlangıcındaki iklimsel ve ekolojik koşullara detaylı bir bakış yaratan ilk çalışma olarak kaydedildi. Geç Triyasik Dönemde atmosferik karbondioksit seviyeleri, bugünkü seviyelerin 4 ila 6 katı civarlarındaydı. Benzer bir durumun oluşması düşük rakımlı yaşam alanlarındaki tüm ekosistemi etkileyecektir.

Derin Geçmişin Yeniden İnşası

Bilinen en yaşlı dinozor fosilleri, Arjantin'de bulunmuştu ve yaklaşık 230 milyon yaşındaydı. 15 milyon içinde, farklı beslenme alışkanlıkları olan farklı vücutlarda ve tropik iklimlerin uzağında çok çeşitli türler ortaya çıktı. Tropik iklim kuşağında ise yalnızca küçük etoburlar bulunuyordu. Bu durum da takip eden 15 milyon yıl boyunca devam etti.

Araştırma kapsamında, bilimciler nehir ve akıntılardaki birikim taşlarının 205 ila 215 milyon önce oluşmuş olanlarını incelediler. Geç Triyasik dönemde, büyük kütleli kıtalar Pangea adında tek bir süperkıta halinde bulunuyordu. Bugünkü New Mexico'daki  The Ghost Ranch bölgesi ise Güney Hindistan Civarlarına denk gelen ekvatora yakın bir noktadaydı.

Eski dev yangınlar, fosiller, organik maddelerin kararlı izotopları ve taşların içinde oluşmuş karbonat nodülleri (küçük beze veya yumru benzeri birikmiş maden parçası) gibi bir çok veriyi bir araya getirerek, araştırmacılar uzak geçmiş dönemi tekrardan inşa etti. Her veri grubu diğer grubu tamamlar nitelikte, ve hepsi benzer çevresel şartları işaret ediyor. Araştırma da temel gücünü buradan alıyor.

Fosilleşmiş kemikler, polen tozları ve eğreltiotu sporları, farklı birikim katmanlarından elde ediliyor ve dönemin yaşayan bitki ve hayvan popülasyonu ve çeşitlerini tahmin etmemizi sağlıyor. Tüm bu fosillerin içinde dinozorlar oldukça nadir, omurgalı hayvan fosillerinin yaklaşık yüzde 15'i dinozorlara ait. Dinozorlar; çeşitlilik, baskınlık ve vücut büyüklüğü bakımından sürüngenlerin, krokodillerin ve timsahların atası olan Pseudosuchian archosaurs, tarafından sayıca ezilmekteydi.

Bu seyrek dinozorlar, çoğunlukla küçük ve etobur teropodlardan oluşuyordu. Büyük, uzun boyunlu sauropodomorflar, daha yüksek rakımlarda yaşayan baskın otoburlardı ve fosil kayıtlarının işaret ettiği üzere  Geç Triyasik Dönemde kazı bölgesinin çevresinde yaşamıyorlardı.



Ghost Ranch bölgesinde omurgalı fosilleri arayan ekipler. Buradaki taşlar, 212 milyon yıl önceki çevresel ve ekosistem şartlarını yeniden kurmayı sağlayacak polen, balık, sürüngen ve kömür fosilleri bulunuyor - Randall Irmis

Yangın ve Kuraklık

Dev yangınlar sıcaklıkları çok ciddi miktarda değiştiriyordu, bu durumda çevresel etkilerdeki dalgalanmalarla bir tutarlılık gösteriyordu. Çökelti katmanlarındaki taş kömürü kalıntılarını kullanarak büyüyen yangınlar ile de fosillerin mikroskop altında oluşturdukları ışık yansıması ise odunun yanma ısısı ile tam bir tutarlılık gösteriyordu. Resmin tamamı : ekstrem çevresel etmenlerden dolayı ölen ve fosilleşen bitkilerin bir yakıt gibi yanması, daha yüksek sıcaklıklardaki yangınlara, daha fazla bitki ölümüne ve artan erozyon ve toprak kaybına sebep oluyordu.

Atmosferik karbondioksit seviyeleri, kararlı izotop analizlerine göre, düşük seviyelerde milyon parçacıkta 1.200'den; milyon parçacıkta 2.400'e kadar değişmekteydi. Bu kadar yüksek karbondioksit seviyeleri de fosil kanıtları ve kömür kalıntıları ile tutarlı sonuçlar veren sık ve uç notalara varan hava durumu değişimlerine, dalgalanmalarına sebep olmaktaydı.

Kuraklık ve nem arasındaki bu sert geçiş süreçleri takip edildiğinde, fosil kayıtlarında dinozorların Güney Amerika tepelerinde, Avrupa ve Güney Afrikada, baskın olduğu komünitelerin kurulması çok daha doğru bir şekilde gerçekleştirildi. Sınırlı kaynağın bulunduğu durumlar; büyük, sıcak-kanlı, hızlı büyüyen dinozorların oluşmasına izin vermiyordu.

Dönemin çevresel şartları bugünki batı Amerika'ya son derece benzerdi, o zaman da nehirler, akıntılar ve ormanların çevresinde nemli zamanlarda küçük bitki örtüsü ve ağaçlar türemekteydi. Dalgalı ve sert iklim ve geniş alanlara yayılan yangınlar yalnızca Coelophysis gibi iki ayaklı et yiyicilerin yaşamasına imkan vermekteydi.

 

---

Referans : Phys.org, Crocodile ancestor was top predator before dinosaurs roamed North America, phys.org/news/2015-06-dinosaur-equator.html

---