Bilim insanları Kanada`nın Güney Alberta bölgesindeki bir kemik yatağındaki fosillerden boynuzlu bir dinozor (ceratopsian) türü keşfetti. Wendiceratops pinhornensis adı verilen tür yaklaşık 6 metre uzunluğunda ve bir ton ağırlığındaydı. 79 milyon yıl önce yaşamış olan tür, iri vücutlu boynuzlu dinozorlar ailesinin bilinen en eski türlerinden biri olarak literatürdeki yerini aldı. Erişime açık ve online olarak  PLOS ONE dergisinde yayımlanan çalışmanın bulguları son derece çarpıcı.

Yeni dinozor, Wendiceratops pinhornensis bölgede üç yetişkin ve bir genç bireye ait toplamda 200 kemik parçası üzerinden tanılandı. Bir otçul olan tür, papağan benzeri gagasıyla kısa boylu bitkileri kopararak , düzinelerce dişi ile dilimleyerek yiyordu. Wendiceratops, ailenin çok eski bir üyesine göre son derece süslü bir kafa tasına sahip. En ayırdedici özelliği ise boynunun arka kısmından kalkan biçiminde açılan yakasında bir dizi ileri-bükey kanca biçimli boynuza sahip olması. Yeni tür, son dönem bulguları da dahil olmak üzere boynuzlu dinozorlar grubunun en çarpıcı kafatası düzenine sahip olarak kaydedildi.

Wendiceratops boynuzlu kafatasına sahip olan dinozor gruplarının kafatası organizasyonunun erken evrim evrelerine ışık tutacak özelliklere sahip. Geniş kıvrık yaka yapısı üzerinde birçok kıvrımlı boynuza, burnunun üzerinde büyük bir boynuza ve muhtemelen gözlerinin üzerinde de birer boynuza sahipti. Boynuzlarının ve kafatasındaki sert çıkıntıların sayısı bu türü, bulunmuş en etkileyici boynuzlu tür olarak sayılmasını sağladı.

Wendiceratops'un en dikkat çekici özelliği ise burnunun üzerinde bulunan boynuzu. Burun kemiği, bulunan sayısız kemik parçasından tamamlandı ancak yine de gerçek şekli hala tam olarak bilinemiyor. Ancak bilinen mevcut burun boynuzu Ceratopsia'ların içinde kaydedilmiş en eski örnek olarak geçiyor. Bu özellik bilimcilere yalnızca burun boynuzunun evriminin başlangıcı ile ilgili değil aynı zamanda dinozorlarda burun boynuzunun en azından iki kez evrimleşmiş olduğu bilgisini veriyor. Birincisi kısa yakalı -Wendiceratops'un da dahil olduğu - Centrosaurinae grubunda; ikincisi de uzun yakalı Chasmosaurinae grubunda gerçekleşmişti.



Türün tekil, ilginç ve kanca biçimli kıvrımlı yakası, burnunun üzerinde kendine has bir boynuz dizgesi, Wendiceratops'un; en eski büyük uzun boynuzlu Styracosaurus ve akrabalarının geçiş dönemindeki evrimsel gelişimine ışık tutuyor.

Wendiceratops'un tanımlanması ceratopsid'lerin ne kadar büyük bir çeşitliliğe sahip olduğunu gözler önüne seriyor. Muhtemelen bu çeşitliilk, grubun içindeki hızlı evrimsel radyasyonun bir sonucu olarak ortaya çıktı. Bulgular ayrıca, bilimcilerin ceratopsid taksonomisindeki erken evrimin faunal dönüşümü, türün yaşadığı dönemde gerçekleşen ekolojik niş ayrımı ile ilişkilendirmesini kolaylaştırıyor.

 

---

Referans :David C. Evans and Michael J. Ryan, "Cranial Anatomy of Wendiceratops pinhornensis gen. et sp. nov., A Centrosaurine Ceratopsid from the Oldman Formation (Campanian), Alberta, Canada, and the Evolution of Ceratopsid Nasal Ornamentation." PLOS ONE dx.plos.org/10.1371/journal.pone.0130007

---